Seçiləni silin
Bu şərhi silmək istədiyinizdən əminsiniz?
Seçiləni silin
Bu şərhi silmək istədiyinizdən əminsiniz?
Seçiləni silin
Bu şərhi silmək istədiyinizdən əminsiniz?
Şikayət et
Bu şərhi şikayət etmək istədiyinizdən əminsiniz?
Cənubi Afrikada qəribə hadisə: Torpaq niyə yüksəlir?
Quraqlıq sadəcə qurumuş torpaq demək deyil. Alimlər su itkisinə torpağın necə reaksiya verdiyini və yer səthinin dinamik quruluşunu araşdıraraq maraqlı nəticələr əldə ediblər.
Təbiətin gizli mexanizmləri bəzən alimləri belə təəccübləndirəcək nəticələr doğurur. Bonn Universitetinin yeni araşdırması Cənubi Afrikada torpaq quruluşunda gözlənilməz bir dəyişikliyi ortaya çıxarıb: hər il yer səthində iki millimetrədək yüksəlmə baş verir.
Qaynarinfo xəbər verir ki, "Journal of Geophysical Research: Solid Earth" jurnalında dərc olunmuş bu tədqiqat ilk baxışda təəccüblü görünən bir hadisəni izah edir. Adətən torpağın çökməsinin şahidi oluruqsa da, bu dəfə əksinə, torpağın qalxması müşahidə olunub. Tədqiqatçılar bu yüksəlmənin səbəbinin geoloji hərəkətlər yox, su itkisi olduğunu bildirirlər.
2012–2020-ci illər arasında aparılmış GNSS (Qlobal Naviqasiya Peyk Sistemi) ölçmələrinə əsasən, bəzi bölgələrdə yer səthi altı millimetrədək yüksəlib. Başlanğıcda alimlər bu prosesi mantodakı hərəkətlərlə izah etməyə çalışsalar da, doktor Makan Kareqarın rəhbərlik etdiyi qrup fərqli bir səbəb ortaya qoyub.
Su itkisi və torpaq yüksəlməsi: bu necə baş verir?
Tədqiqatçılar 2000–2021-ci illər arasındakı məlumatları tək spektral analiz (SSA) üsulu ilə incələyiblər. Onlar müəyyən ediblər ki, su kütləsinin itməsinin torpaq səthinin qalxmasına birbaşa təsiri var. Bu proses, sıxılmış və sonra sərbəst buraxılmış süngərin davranışına bənzəyir. Yeraltı suyu azaldıqca, torpaq səthinə təsir edən təzyiq də azalır və nəticədə torpaq yuxarı qalxmağa başlayır.
NASA-nın GRACE peyk missiyasından əldə edilən məlumatlar da bu nəticələri dəstəkləyir. Tədqiqat qrupu su ehtiyatlarının təxmini ilə peyk məlumatları arasında 90 faizdən çox uyğunluq aşkar edib.
Praktik nəticələr və gələcəyə baxış
Bu kəşf su idarəçiliyi və iqlim dəyişikliyinin izlənməsi baxımından olduqca vacibdir. Xüsusilə 2015–2019-cu illər arasında "Sıfır gün" su böhranı ilə üzləşmiş Keyptaun üçün bu məlumatlar həyati əhəmiyyət daşıyır.
İqlim dəyişikliyinin sürətləndirdiyi quraqlıq dövrləri, gələcəkdə də oxşar torpaq hərəkətlərinin daha sıx müşahidə edilə biləcəyinə işarə edir. GPS və peyk texnologiyaları sayəsində bu cür dəyişiklikləri artıq daha yaxından izləmək mümkündür.
Cənubi Afrikada torpağın yüksəlməsi təbiətin mürəkkəb və heyrətamiz mexanizmlərinə bir nümunədir. Su itkisi ilə torpaq hərəkətləri arasındakı bu incə əlaqə iqlim elmi və geologiya sahələrində yeni tədqiqatların əsasını qoya bilər.
Aydın
Oxşar xəbərlər
Bloqlar
Pozitiv dünyadan çıx
Pozitiv dünyadan çıxmaq istədiyinizdən əminsiniz?
Xəbərdarlıq
DİQQƏT! Qaynarinfo.az-ın açıq materiallarının olduğu kimi surətini çıxarmaq, digər saytlara yerləşdirmək, yaymaq qadağandır. Qanunvericiliyə əsasən açıq materialların yalnız 1/3 hissəsindən istifadə etmək olar. Əks halda məsələ məhkəmə predmeti ola bilər!
Şərhlər